ÍSLE2MÁ05(11) - Mál- og menningarsaga

Mál- og menningarsaga

Einingafjöldi: 5
Þrep: 2
Forkröfur: Grunnskólapróf með hæfnieinkunnina B að lágmarki eða íslenskuáfangi á hæfniþrepi 1.
Í áfanganum er fjallað um sögu máls og menningar frá frumnorrænum tíma til okkar daga. Nemendur kynnast nokkrum atriðum í sögu íslensks máls frá öndverðu til nútíma, læra að lesa úr hljóðritunartáknum og kynnast helstu mállýskum á Íslandi. Nemendur kynnast norrænni goðafræði og hugmyndaheimi norrænna manna til forna auk þess sem þeir fá tækifæri til að tjá sig í ræðu og riti um efni áfangans. Nemendur fá þjálfun í ritgerðarsmíð og ábyrgri meðferð heimilda. Áhersla er lögð á virka þátttöku nemenda í kennslustundum.

Þekkingarviðmið

  • uppruna og skyldleika indóevrópskra tungumála
  • helstu málbreytingum sem orðið hafa frá frumnorrænu til íslensks nútímamáls
  • meginatriðum íslenskrar málstefnu
  • uppruna ritlistar og þróun skriftar
  • áhrifum norrænnar tungu á önnur málsvæði
  • helstu mállýskum á Íslandi
  • breytingum á stíl íslensku frá upphafi ritunar til okkar daga
  • dæmum um uppruna og skyldleika orða
  • orðasmíð og merkingu
  • íslenskum nafnasiðum
  • mismunandi málsniðum og orðræðu við ólíkar aðstæður
  • helstu atriðum í heimsmynd norrænnar goðafræði
  • helstu goðum í norrænni goðafræði, hlutverki þeirra, vættum og öðrum átrúnaði
  • grundvallaratriðum í meðferð heimilda.

Leikniviðmið

  • hljóðrita einföld orð
  • flytja fyrirlestur um kjörbók þar sem gætt er að framkomu og framsögn
  • skrifa heimildaritgerð á vönduðu máli þar sem gætt er að samhengi í efni og áhersla lögð á ábyrga og vandaða meðferð heimilda
  • nota handbækur og hjálparforrit um stafsetningu, meðferð heimilda og framsetningu texta.

Hæfnisviðmið

  • fjalla á gagnrýninn hátt um hin sögulegu tengsl tungumáls og menningar
  • rökræða um íslenska málstefnu
  • tjá sig munnlega með áherslu á notkun bókmenntafræðilegra hugtaka, skýra framsögn og örugga framkomu
  • skrifa vandaðan texta þar sem samhengis í efni er gætt og heimildir eru notaðar á ábyrgan hátt
  • axla ábyrgð á eigin námi
  • taka virkan þátt í kennslustundum
  • tileinka sér jákvætt viðhorf til móðurmáls og eigin málnotkunar
  • beita lýðræðislegum vinnubrögðum í hópvinnu
  • tjá skoðun sína á námsefni, námsmati og fyrirkomulagi kennslu
Nánari upplýsingar á námskrá.is