AUUM1AU05(11) - Jarðfræði og auðlindafræði

tengsl manns og náttúru og nýting hans á auðlindum

Einingafjöldi: 5
Þrep: 1
Forkröfur: Engar
Í þessum áfanga fer fram kynning á jarðfræði sem vísindagrein. Stiklað er á þróun hugmynda innan hennar, fjallað um tengsl við aðrar vísindagreinar og notagildi með íslenskar aðstæður að leiðarljósi. Teknir eru til umfjöllunar ákveðnir efnisþættir innan jarðfræði sem tengjast notkun tækninnar við nýtingu náttúrulegra auðlinda og orkuframleiðslu. Í upphafi er farið yfir almenn atriði tengd aldri og uppruna jarðar og fjallað um byggingu hennar og lagskiptingu. Þá er jarðsagan tekin til umfjöllunar og stiklað á stóru hvað varðar breytingar á jörðinni, s.s. landrek, þróun lífs og loftslags. Fjallað er um jarðfræðirannsóknir, einkum þær sem tengjast mannvirkja- og virkjanagerð. Einnig er rætt um mismunandi orkugjafa hér á landi og þeir bornir saman við önnur svæði jarðar auk þess sem rætt er um rannsóknir tengdar nýtingu orkugjafa og jarðefna hér á landi og gæði þeirra. Fjallað er um umhverfisáhrif í tengslum við mannvirkjagerð og orkunýtingu, s.s. spillingu náttúruperlna, jarðrask og mengunarhættu. Lögð er áhersla á að í áfanganum velji nemendur sér nokkur sérhæfð en fjölbreytt verkefni sem krefjast upplýsingaöflunar, vettvangsathugana og náttúruskoðunar og kynni þau á ýmsan hátt.

Þekkingarviðmið

  • tilteknum hugtökum og kenningum jarðfræðinnar
  • eðli og hlutverki jarðfræðinnar sem vísindagreinar
  • mismunandi landsvæðum á grundvelli staðfræði Íslands
  • nýtingu helstu orkuauðlinda landsins að teknu tilliti til umhverfisáhrifa
  • sérstöðu Íslands í jarðfræðilegu samhengi
  • aðalatriðum í myndun og sögu jarðar, lagskiptingu hennar og myndun helstu berggerða
  • helstu aðferðum jarðfræðinga við rannsóknir vegna vatnsaflsvirkjana og jarðvarmavirkjana
  • jarðfræðilegri myndun helstu náttúrulegra orkugjafa jarðar
  • uppruna nýtanlegra jarðefna, bæði hér á landi og annars staðar í heiminum, og geti borið saman gæði þeirra og möguleika til nýtingar.

Leikniviðmið

  • nota kort og loftmyndir við túlkun jarðfræðilegra gagna
  • teikna einfalt þversnið af innri gerð jarðar og flekamörkum
  • staðsetja flekamörk, gosbelti og möttulstrók landsins
  • útskýra hringrás bergs
  • vinna verkefni sem snýr að mati á kostum og göllum mismunandi orkugjafa út frá jarðfræðilegum forsendum og umhverfisforsendum.

Hæfnisviðmið

  • yfirfæra bóklega þekkingu yfir á það sem sjá má í náttúrunni til dæmis í vettvangsferðum
  • lesa úr gögnum er varða nýtingu orkuauðlinda og umhverfisáhrif þeirra
  • gera sér grein fyrir nýtingu jarðefna hér á landi fyrr á öldum og einnig nú á tímum
  • leggja mat á mögulega nýtingu jarðefna hér á landi
  • fjalla um valdar virkjanir hér á landi með tilliti til orkuvinnslu, nýtingar á orku, umhverfisáhrifa og mengunarhættu
Nánari upplýsingar á námskrá.is